Trong bối cảnh chuỗi cung ứng ngày càng phức tạp và nhu cầu vận chuyển hàng hóa tăng mạnh, các doanh nghiệp Logistics buộc phải tối ưu từng mắt xích vận hành để nâng cao hiệu suất và giảm chi phí. Internet of Things (IoT) – công nghệ kết nối vạn vật – đang trở thành “xương sống” của quá trình chuyển đổi số trong ngành Logistics, giúp doanh nghiệp kiểm soát hàng hóa theo thời gian thực, tự động hóa quy trình và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Với khả năng thu thập dữ liệu liên tục từ hàng nghìn thiết bị cảm biến, IoT mở ra một kỷ nguyên mới cho vận tải, kho bãi và quản lý chuỗi cung ứng. Trong bài viết này, hãy cùng Robotic Nguyên Hạnh khám phá chi tiết hơn về IoT trong Logistics nhé!
IoT là gì?
IoT (Internet of Things) là công nghệ cho phép các thiết bị, phương tiện, cảm biến và hàng hóa được kết nối với nhau thông qua Internet để thu thập, truyền tải và phân tích dữ liệu theo thời gian thực. Trong lĩnh vực Logistics, IoT đóng vai trò như “hệ thống thần kinh” giúp doanh nghiệp giám sát – điều phối – tối ưu hóa toàn bộ chuỗi vận chuyển.
Thay vì chỉ quản lý bằng ghi chép thủ công, IoT mang đến khả năng quan sát toàn diện (visibility) ở mọi chặng đường: từ khâu lưu kho, vận chuyển, giao nhận cho đến quản lý bao bì, container, đội xe và các thiết bị vận hành.
Trong ngành Logistics, IoT thường bao gồm:
Cảm biến (Sensors)
Được gắn lên kiện hàng, xe tải, container hoặc trong kho để đo và gửi dữ liệu:
- Nhiệt độ
- Độ ẩm
- Độ rung lắc
- Ánh sáng
- Mức nhiên liệu
- Trạng thái cửa (đóng/mở)
Dữ liệu được truyền về hệ thống theo thời gian thực.
Xem thêm: Các loại cảm biến trong công nghiệp sản xuất hiện đại
Thiết bị định vị GPS & RFID
- Theo dõi vị trí hàng hóa, container, phương tiện.
- RFID dùng để nhận diện tự động pallet, kiện hàng, bao bì, giúp kiểm kho nhanh hơn.
Bộ thu thập – truyền dữ liệu (IoT Gateway)
Kết nối cảm biến với hệ thống phân tích dữ liệu trên Cloud hoặc máy chủ doanh nghiệp.
Nền tảng quản lý & phân tích dữ liệu (IoT Platform)
- Nhận dữ liệu từ cảm biến
- Tự động phân tích
- Đưa ra cảnh báo
- Tích hợp với WMS, TMS, ERP
=> Giúp doanh nghiệp ra quyết định nhanh và chính xác.
AI/ML kết hợp IoT (AIoT)
Giúp dự đoán:
- Thời gian giao hàng (ETA)
- Tình trạng hỏng hóc thiết bị
- Nhu cầu tồn kho
- Lộ trình vận chuyển tối ưu
Tóm lại, trong Logistics, IoT là công nghệ giúp mọi thành phần trong chuỗi cung ứng luôn được kết nối – giám sát liên tục – phân tích tự động, từ đó tăng hiệu quả vận hành, giảm chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
IoT thay đổi chuỗi cung ứng & Logistics như thế nào?
IoT đang tạo ra một bước chuyển lớn trong toàn bộ hoạt động Logistics bằng cách mang đến khả năng kết nối – giám sát – tối ưu thời gian thực. Thay vì vận hành dựa trên kinh nghiệm hoặc quy trình thủ công, doanh nghiệp Logistics giờ đây có thể dựa vào dữ liệu chính xác để đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn. Dưới đây là những thay đổi quan trọng mà IoT mang lại.
Nâng cao tính minh bạch toàn chuỗi cung ứng (Supply Chain Visibility)
IoT cung cấp dữ liệu liên tục về vị trí, trạng thái và điều kiện của hàng hóa ở mọi chặng đường. Điều này giúp doanh nghiệp:
- Biết chính xác hàng đang ở đâu
- Ai đang xử lý
- Khi nào đến điểm tiếp theo
- Tình trạng kiện hàng có bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm, rung… hay không
Trước đây, những thông tin này chỉ có được qua báo cáo thủ công, dễ sai lệch và chậm trễ. IoT đã biến chuỗi cung ứng vốn “mù mờ” thành chuỗi cung ứng minh bạch 100%.
Tối ưu vận chuyển và giao hàng (Transportation Optimization)
Dữ liệu từ GPS và cảm biến IoT cho phép doanh nghiệp:
- Tối ưu hóa lộ trình theo thời gian thực
- Dự đoán thời gian giao hàng (ETA) chính xác
- Phát hiện ùn tắc, chuyển hướng kịp thời
- Giảm tiêu hao nhiên liệu và chi phí vận hành đội xe
AI kết hợp IoT còn giúp phân tích lịch sử di chuyển để cải thiện lộ trình hoặc đề xuất tuyến đường tiết kiệm nhất.
Quản lý kho thông minh & tự động hóa hoạt động lưu trữ
Trong nhà kho, IoT góp phần:
- Tự động nhận diện vị trí hàng (RFID, cảm biến)
- Hỗ trợ kiểm kê nhanh chóng, chính xác
- Theo dõi tồn kho theo thời gian thực
- Kết nối với robot kho (AGV/AMR) để vận chuyển tự động
- Giảm sai sót trong nhập–xuất–tồn
Kết quả là quy trình lưu trữ trở nên nhanh hơn – ít lỗi hơn – tiết kiệm nhân lực hơn.
Giảm thiểu rủi ro & thất thoát hàng hóa
IoT giúp phát hiện các tình huống bất thường:
- Thay đổi nhiệt độ vượt ngưỡng (đặc biệt trong chuỗi lạnh)
- Container bị mở trái phép
- Hàng hóa bị rung lắc mạnh hoặc va đập
- Phương tiện đi lệch tuyến
Hệ thống sẽ tự động gửi cảnh báo để nhân sự xử lý kịp thời, giảm thiểu nguy cơ hư hỏng hoặc mất mát hàng hóa.
Nâng cao hiệu quả quản lý tài sản (Asset Management)
IoT giúp theo dõi:
- Container
- Pallet
- Thiết bị vận chuyển
- Xe nâng, xe tải, máy móc trong kho
Nhờ đó giảm thất lạc tài sản và tối ưu kế hoạch bảo trì.
Dữ liệu thời gian thực giúp ra quyết định nhanh và chính xác
Trước đây, các quyết định trong Logistics phụ thuộc vào:
- Báo cáo thủ công
- Dữ liệu tổng hợp muộn
- Kinh nghiệm cá nhân
Với IoT, doanh nghiệp sở hữu dữ liệu tức thời, giúp:
- Điều phối vận chuyển chủ động
- Đảm bảo SLA giao hàng
- Phát hiện sớm vấn đề
- Tối ưu tồn kho
- Giảm chi phí vận hành
Tạo nền tảng cho Logistics 4.0 và tự động hóa
IoT là hạ tầng bắt buộc để triển khai:
- Robot vận chuyển
- Drone giao hàng
- Hệ thống kho tự động
- Xe tải tự hành
- Digital Twin mô phỏng chuỗi cung ứng
IoT cung cấp dữ liệu, còn AI – Big Data – Robotics sẽ xử lý và thực thi các hành động tự động.
Các ứng dụng IoT trong Logistics
IoT đang trở thành nền tảng trọng yếu giúp doanh nghiệp Logistics vận hành thông minh, minh bạch và hiệu quả hơn. Từ theo dõi hàng hóa, quản lý đội xe đến tự động hóa kho hàng, IoT tạo ra sự liên kết liền mạch giữa con người – thiết bị – dữ liệu, giúp tối ưu toàn bộ hành trình vận chuyển.
Dưới đây là những ứng dụng quan trọng và phổ biến nhất của IoT trong ngành Logistics hiện nay.
Theo dõi hàng hóa thời gian thực (Real-Time Tracking)
IoT cho phép doanh nghiệp biết chính xác hàng đang ở đâu, di chuyển như thế nào và khi nào sẽ đến.
- GPS gắn trên xe tải, container, tàu, máy bay.
- Cảm biến IoT gắn trên kiện hàng hoặc bao bì.
- Dữ liệu được cập nhật liên tục lên hệ thống.
Lợi ích:
- Giảm thất lạc hàng hóa.
- Dự đoán chính xác thời gian giao hàng (ETA).
- Chủ động điều phối và xử lý các tình huống bất ngờ.
Giám sát điều kiện hàng hóa (Temperature, Humidity, Shock Tracking)
Đặc biệt quan trọng với Logistics lạnh, dược phẩm, thực phẩm tươi sống, linh kiện điện tử.
Cảm biến IoT theo dõi:
- Nhiệt độ
- Độ ẩm
- Rung lắc
- Ánh sáng
- Độ nghiêng kiện hàng
Hệ thống tự động cảnh báo khi điều kiện vượt ngưỡng cho phép, giúp doanh nghiệp xử lý kịp thời để đảm bảo chất lượng hàng hóa.
Quản lý đội xe vận tải (Fleet Management)
IoT giúp theo dõi toàn bộ hoạt động của phương tiện:
- Tốc độ, vị trí, hành trình
- Mức tiêu thụ nhiên liệu
- Tải trọng
- Thời gian dừng đỗ
- Tình trạng kỹ thuật của xe
Kết hợp với AI để tối ưu lộ trình, giảm nhiên liệu, tránh ùn tắc.
Lợi ích nổi bật:
- Giảm 10–30% chi phí nhiên liệu
- Giảm rủi ro tai nạn
- Tăng hiệu suất của tài xế và phương tiện
Quản lý kho thông minh (Smart Warehouse)
IoT là nền tảng của kho thông minh 4.0.
Các ứng dụng bao gồm:
- Cảm biến theo dõi tồn kho tự động
- RFID nhận diện pallet, kiện hàng
- Kiểm kê nhanh và chính xác
- Theo dõi vị trí hàng trong kho
- Kiểm soát môi trường kho (nhiệt độ, độ ẩm, CO2…)
IoT kết hợp robot AGV/AMR giúp vận chuyển tự động, giảm sự phụ thuộc vào nhân công.
Có thể bạn quan tâm: Giải pháp nhà kho thông minh – Nâng cao hiệu suất
Quản lý container, pallet & tài sản (Asset Tracking)
IoT giúp định danh và theo dõi trạng thái của các tài sản trong Logistics:
- Container
- Pallet
- Xe nâng
- Thùng hàng, thiết bị đóng gói
Theo dõi liên tục giúp tránh thất lạc tài sản – một bài toán lớn trong Logistics truyền thống.
Bao bì – đóng gói thông minh (Smart Packaging)
Bao bì được gắn chip IoT hoặc RFID để:
- Truy xuất nguồn gốc
- Theo dõi vòng đời bao bì
- Giám sát hành trình của kiện hàng
- Tự động kiểm tra trong các khâu xuất – nhập
Đặc biệt hữu ích với doanh nghiệp lớn có lượng hàng hóa quay vòng liên tục.
Tự động hóa thủ tục xử lý đơn hàng
IoT kết nối trực tiếp với:
- WMS (Warehouse Management System)
- TMS (Transport Management System)
- ERP (phần mềm quản trị doanh nghiệp)
Khi hàng hóa thay đổi trạng thái, hệ thống tự động:
- Cập nhật vận đơn
- Tính toán tồn kho
- Điều phối nhân sự
- Tạo yêu cầu xuất – nhập kho
IoT giúp loại bỏ nhiều thao tác thủ công dễ gây sai sót.
Drone và Robot giao hàng
IoT đóng vai trò “bộ não kết nối” cho các thiết bị tự động:
- Drone giao hàng ở khu vực đô thị hoặc vùng xa.
- Robot giao hàng chặng cuối (last-mile delivery).
- AGV/AMR trong kho tự động vận chuyển pallet, kiện hàng.
Những giải pháp này đang được triển khai tại Amazon, Walmart, DHL và bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam.
Dự đoán & phòng ngừa sự cố (Predictive Maintenance)
IoT giúp theo dõi tình trạng:
- Xe tải
- Máy móc trong kho
- Thiết bị nâng hạ
- Dây chuyền đóng gói
AI phân tích dữ liệu để dự đoán khi nào thiết bị sẽ hỏng, từ đó bảo trì chủ động, tránh gián đoạn vận hành.
Truy xuất nguồn gốc minh bạch (Traceability)
IoT kết hợp Blockchain giúp:
- Ghi lại từng bước di chuyển của hàng hóa
- Xác minh nguồn gốc
- Chống giả mạo
- Đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng
Rất phù hợp với các ngành: nông sản, thực phẩm, thời trang, dược phẩm.
Lợi ích khi ứng dụng IoT trong Logistics
Việc triển khai IoT trong Logistics không chỉ giúp theo dõi hàng hóa thuận tiện hơn mà còn tạo ra sự thay đổi toàn diện trong vận hành chuỗi cung ứng. Các lợi ích đến từ IoT trải dài từ tối ưu chi phí, nâng cao tốc độ xử lý cho tới cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Dưới đây là những lợi ích nổi bật nhất mà IoT mang lại cho ngành Logistics.
Minh bạch chuỗi cung ứng (Supply Chain Visibility)
IoT cung cấp dữ liệu theo thời gian thực (real-time) về:
- Vị trí hàng hóa
- Điều kiện vận chuyển
- Lộ trình của phương tiện
- Trạng thái kho bãi
Nhờ đó doanh nghiệp có cái nhìn tổng thể, rõ ràng và khách quan hơn về toàn bộ dòng di chuyển của hàng hóa. Minh bạch giúp hạn chế sai lệch, giảm tranh chấp và cải thiện quản trị rủi ro.
Tối ưu chi phí vận hành
IoT giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí ở nhiều khâu:
- Giảm thất thoát hàng hóa
- Giảm chi phí nhiên liệu nhờ tối ưu lộ trình
- Giảm nhân lực nhờ tự động hóa quy trình
- Giảm sai sót thủ công (ghi chép, kiểm kê)
- Giảm chi phí bảo trì nhờ predictive maintenance
Theo nhiều nghiên cứu, IoT có thể giúp doanh nghiệp Logistics tiết kiệm 10–30% chi phí vận hành.
Tăng tốc độ giao hàng & cải thiện hiệu suất
IoT hỗ trợ doanh nghiệp:
- Theo dõi tiến trình giao hàng thời gian thực
- Dự báo chính xác ETA (Estimated Time of Arrival)
- Tự động điều phối đội xe
- Giảm thời gian chờ đợi tại kho
Kết quả là tốc độ xử lý đơn hàng nhanh hơn, tăng khả năng đáp ứng nhu cầu giao hàng nhanh (same-day hoặc next-day delivery) – yếu tố cực kỳ quan trọng trong thương mại điện tử.
Giảm rủi ro & tăng độ an toàn cho hàng hóa
Dựa trên cảm biến IoT, hệ thống có thể phát hiện ngay lập tức các tình huống bất thường:
- Nhiệt độ tăng cao
- Container bị mở trái phép
- Hàng bị va đập hoặc rơi
- Xe đi sai lộ trình
- Phương tiện hoạt động lỗi
Những cảnh báo này cho phép doanh nghiệp xử lý kịp thời, giảm thiểu hư hỏng, thất thoát hoặc các sự cố trách nhiệm.
Tối ưu quản lý tồn kho & kho bãi
Ứng dụng IoT trong kho giúp doanh nghiệp:
- Theo dõi tồn kho tự động
- Giảm tồn kho dư thừa
- Tránh hết hàng (out-of-stock)
- Rút ngắn thời gian kiểm kê
- Nâng cao độ chính xác trong nhập – xuất – tồn
Tồn kho được tối ưu sẽ trực tiếp giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả vận hành.
Nâng cao chất lượng dịch vụ & trải nghiệm khách hàng
Khách hàng ngày nay muốn biết:
- Đơn hàng đang ở đâu
- Khi nào giao đến
- Có sự cố gì không
- Hàng có bị ảnh hưởng trong quá trình vận chuyển hay không
IoT cung cấp dữ liệu minh bạch, giúp doanh nghiệp chia sẻ thông tin trực tiếp với khách hàng, từ đó nâng cao độ tin cậy và sự hài lòng.
Hỗ trợ ra quyết định nhanh & chính xác nhờ dữ liệu thời gian thực
Dữ liệu IoT giúp nhà quản lý:
- Dự đoán nhu cầu vận chuyển
- Lập kế hoạch bảo trì thiết bị
- Tối ưu nhân sự
- Tính toán mức tồn kho an toàn
- Chủ động xử lý vấn đề thay vì chờ báo cáo
Quyết định dựa trên dữ liệu luôn chính xác và hiệu quả hơn so với phương pháp truyền thống.
Tạo nền tảng cho tự động hóa & Logistics 4.0
IoT là bước đệm để triển khai các công nghệ tiên tiến:
- Robot kho (AGV/AMR)
- Drone giao hàng
- Hệ thống đóng gói tự động
- Xe tải tự hành
- Digital Twin mô phỏng chuỗi cung ứng
Khi IoT được áp dụng đúng cách, doanh nghiệp sẽ tiến gần hơn tới hệ thống Logistics tự động hóa hoàn toàn.
Ứng dụng IoT trong Logistics không còn là xu hướng tương lai mà đã trở thành nền tảng quan trọng để doanh nghiệp tối ưu vận hành, giảm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh. Từ việc theo dõi phương tiện theo thời gian thực, quản lý kho hàng tự động, tối ưu tuyến đường, đến minh bạch chuỗi cung ứng – IoT đang mở ra một hệ sinh thái Logistics thông minh, kết nối và hiệu quả hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ và nhu cầu giao hàng nhanh ngày càng tăng, doanh nghiệp nào nhanh chóng ứng dụng IoT sẽ có lợi thế vượt trội về tốc độ, độ chính xác và chất lượng dịch vụ. Ngược lại, chậm chân trong chuyển đổi số sẽ khiến chi phí vận hành tăng cao và dễ bị đối thủ vượt mặt.
